2024 Dijital Haber Raporu: Küresel Medya Eğilimleri ve Güven
Reuters Enstitüsü, dünya genelinde dijital haber tüketim alışkanlıklarını, medya güvenini ve sosyal medya kullanımını inceleyen yıllık Dijital Haber Raporu'nu yayımladı. 2024 raporu, 47 ülkeden 94.943 yetişkinden toplanan verilerle oluşturulmuş. Bu çalışma, dünya nüfusunun yarısının ulusal ve bölgesel seçimlere katıldığı, Ukrayna ve Gazze'de süregelen savaşlar gibi önemli olayların yaşandığı bir dönemde gerçekleştirilmiş. En dikkat çekici bulgulardan biri ise her 10 kişiden yaklaşık 4'ünün (%39) haberlerden kaçınması. Bu oran, 7 yıl öncesine göre %10 artış göstermiş durumda.
10 Kişiden 6'sı Gerçek ve Sahte Haberleri Ayırt Etme Konusunda Endişeli
2024 raporu, internette neyin doğru neyin sahte olduğunu ayırt etmekte zorlanma endişesi yaşayan kullanıcılar arasında %3'lük bir artış olduğunu gösteriyor; bu oran %56'dan %59'a çıkmış. Özellikle 2024 seçimlerinin yapıldığı ve yapılacağı ülkelerde bu endişe daha yüksek. Örneğin, 29 Mayıs'ta seçimlere giden Güney Afrika'da oran %81, 5 Kasım'da seçimlerin gerçekleşeceği ABD'de %72, 4 Temmuz'da genel seçimlerin yapıldığı Birleşik Krallık'ta ise %70 olarak kaydedilmiş.
Dijital platform kullanıcılarına güvenilir ve güvenilmez içeriği nasıl ayırt ettikleri sorulduğunda, TikTok kullanıcılarının %27'si güvenilir haberleri tespit etmenin zor olduğunu belirtmiş. Ana kullanıcı kitlesi 18-34 yaş arası gençler olduğundan, bu oran ciddiye alınıyor. Diğer sosyal medya platformlarında ise bu oran TikTok ve X'e kıyasla biraz daha düşük seyrediyor.
10 Kişiden 4'ü Haberden Kaçınıyor
2024 raporu, dünya genelinde haberden kaçınma oranının önemli bir artış gösterdiğini ortaya koyuyor. 2017 yılında %29 olan haberden kaçınma oranı, 10 puan artarak %39'a ulaşmış durumda.
Haber Tüketim Alışkanlığı Değişiyor mu?
Rapora göre, katılımcıların haber tüketim alışkanlıkları değişiyor. YouTube, TikTok ve Instagram gibi video tabanlı platformların haber tüketimindeki rolü artış gösteriyor.
Platform bazında analizlerde:
- YouTube, katılımcıların %31'i tarafından haftalık haber kaynağı olarak kullanılıyor.
- WhatsApp %21 ile ikinci sırada yer alıyor.
- TikTok ise %13 ile genç kullanıcılar arasında popülerlik kazanmış durumda.
Sosyal medya platformlarının haber tüketimi:
- Tayland'da %39
- Kenya'da %36
- Endonezya'da %29
- Peru'da %27
- Buna karşılık Birleşik Krallık'ta %4, Danimarka'da %3, ABD'de %9 gibi düşük seviyelerde kalmış.
Dünya Genelinde Yalnızca 10 Kişiden 4'ü Haberlere Güveniyor
Araştırmaya göre, dünya genelinde katılımcıların sadece %40'ı çoğu habere genellikle güveniyor. Güven seviyesi, siyasi konumlanış, yaş, gelir ve eğitim gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösteriyor.
Türkiye'den 2082 kişinin katıldığı ankette, en az güvenilen üç haber markası A Haber, ATV ve Sabah olarak öne çıkmış. TRT de bir önceki yıl sonuçlarına göre güven puanında üç puan kaybetmiş.
Raporun Türkiye Verileri
Raporun Türkiye bölümünde birçok önemli konuya değiniliyor.
- 2023 Seçimleri: Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi sürecinde bazı kanalların iktidar partisine orantısız süre ayırdığı belirtilmiş.
- RTÜK Cezaları: NOW TV ve Halk TV'nin aldığı cezalar vurgulanmış.
- Güven Seviyeleri: Türkiye’de haberlere güven oranı %35 olarak ölçülmüş ve bu oranla 47 ülke arasında 26. sırada yer alınmış.
Televizyon hâlâ Türkiye'de en etkili haber kaynağı olarak öne çıkıyor. Ancak, ulusal yayıncıların çevrimiçi haber servisleri de televizyon kadar etkili. Buna karşılık, basılı gazetelerin ciddi bir düşüş yaşadığı ve haftalık erişimin 2015 yılına göre yarıya indiği ifade ediliyor.
Türkiye'de Haber Kaynakları Sıralaması:
- Çevrimiçi medya (sosyal medyanın da içinde bulunduğu) - %70
- Televizyon - %56
- Sosyal medya - %45
- Basılı gazeteler - %19
Dijital Haber Raporu 2024 Hakkında En Merak Edilen Sorular
Dijital haberlerden neden kaçınılıyor?
Haberlerden kaçınma oranının artmasının birden fazla nedeni var. 2024 raporu, insanların psikolojik ve duygusal yük nedeniyle haberlerden kaçındığını gösteriyor. Sürekli kötü haberlerle karşılaşmak, kişilerin zihinsel sağlığını olumsuz etkileyebiliyor. Ayrıca, haberlerin şeffaflığından ve doğruluğundan şüphe duyan bireyler, gerçekle yanıltıcı bilgiyi ayırt etmekte zorlandıkları için haber tüketiminden uzaklaşıyor. Haber kaynaklarının taraflı olması da insanları haberlerden kaçınmaya yönlendiriyor. Bu durum, global olarak giderek yaygınlaşıyor.
Hangi dijital platformlar haber tüketiminde daha popüler?
2024 raporuna göre, dijital platformlar haber tüketiminde büyük bir rol oynuyor. YouTube, haftalık haber kaynağı olarak katılımcıların %31’i tarafından kullanılıyor ve video içeriklerine olan eğilim bunu destekliyor. WhatsApp ise %21 ile ikinci sırada, özellikle kısa ve hızlı bilgi paylaşımları için tercih ediliyor. TikTok, genç kullanıcılar arasında %13 oranında bir popülerlik kazanmış durumda, çünkü gençler dinamik ve hızlı içeriklere daha fazla ilgi gösteriyor. Instagram ve Facebook da haber tüketimi için sıklıkla kullanılıyor.
Sosyal medya platformları güvenilir mi?
Sosyal medyanın yaygınlığına rağmen, kullanıcıların bu platformlara duydukları güven oldukça düşük. TikTok kullanıcılarının %27'si güvenilir haberleri tespit etmede zorlandığını belirtiyor. Ana kullanıcı kitlesi gençlerden oluştuğu için bu durum endişe verici. Facebook, Instagram ve Twitter gibi diğer sosyal medya platformlarında da benzer sorunlar yaşanıyor. Bu platformlarda yanlış bilgi yayılma hızının yüksek olması, kullanıcıların güvenini zedeliyor. Dolayısıyla, sosyal medya platformlarında görülen haberlerin doğruluğunun teyit edilmesi gerekiyor.
